Bildiğiniz gibi bir ev veya işyeri kiralarken yıllık peşin ödenmesi halinde belli bir indirim söz konusu oluyor. Peki kiracı veya mülk sahibi olarak hangi oranlarda indirim yapmak karlı, bunun hesabı nasıl yapılır biraz bunlara değinmeye çalışacağım ve örnekler sunacağım.
Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus paranın fırsat getirisidir. Yani parayı peşin alan veya verenin parayı değerlendirerek ne kadar kar edebileceğini hesaplamaktır. Fırsat maliyeti, işyeri sahipleri için işlerinde kullanarak edebilecekleri gelirler yada en basitinden mevduat faizlerinden yararlanılarak hesaplanır.
İlk örneğimiz aylık 5000 TL kira istenen bir mülk olsun ve pazarlık için masaya oturulduğunu düşünelim. Kiracının cebinde 50.000 TL olsun ve yıllık olarak 50.000 TL teklif etsin. İlk bakışta toplam 60.000 TL yerine 50.000 TL vererek 10.000 TL kar etmiş gibi gözüküyor. Ancak peşin vermeyip, parayı banka mevduat hesabına yatırsaydı ve oradan her ay ödeme yapsaydı bakalım ne kadar kar veya zarar edecekti.
Hesaplamayı yaparken ilk kira peşin ödendiği için mevduatı 45.000 TL’den başlatıyoruz ve mevduat faiz oranını sabit %19 kalacakmış gibi varsayıyoruz. Kiracı Son kirayı 11. ay ödeyecek şekilde durumu aşağıdaki grafikte görelim.
Kira | Mevduat Oranı | Ay Sonu Toplam Bakiye | |
1. Ay | ₺45.000 | 19,00% | ₺45.601 |
2. Ay | ₺40.601 | 19,00% | ₺41.143 |
3. Ay | ₺36.143 | 19,00% | ₺36.626 |
4. Ay | ₺31.626 | 19,00% | ₺32.048 |
5. Ay | ₺27.048 | 19,00% | ₺27.409 |
6. Ay | ₺22.409 | 19,00% | ₺22.709 |
7. Ay | ₺17.709 | 19,00% | ₺17.945 |
8. Ay | ₺12.945 | 19,00% | ₺13.118 |
9. Ay | ₺8.118 | 19,00% | ₺8.227 |
10. Ay | ₺3.227 | 19,00% | ₺3.270 |
11. Ay | -₺1.730 |
Yukarıdaki tabloda gördüğünüz gibi kiracı 11. Ayın sonunda aylık 5000 TL tamamlamak için 3270 TL daha eklemek durumunda. Yani yıllık 50.000 TL teklif etmek parasını mevduat faizi ile değerlendirebilecek birisi için 3270 TL daha karlı.
Şimdi işe mülkünü kiralayanın gözünden bakalım. Mülk sahibi emekli öğretmenimiz ticaretle uğraşmadığı için ve başka yatırım araçlarını bilmediği için o da parasını vadede değerlendirmeyi düşünüyor. Mülk sahibinin ödeyeceği vergiyi göz ardı ederek ve yine aynı faiz oranlarıyla çalışacağını düşünürsek, bu sefer yaklaşık 3270 TL zarar etme durumu var. Ancak aynı zamanda her ay parasının gelip gelmeyeceğini beklemek ve riske atmak yerine paranın kesin olarak gelmesi kişinin aklına yatarsa pekala teklifi kabul edebilir. Aksi halde zarar ettiğinin farklında olan bir mülk sahibi peşin fiyatını arttırabilir. Mülk sahibinin mevduat oranlarıyla zarar etmeyeceği rakam, 51.515 TL olarak yıllık almak olacaktır. Bu durumda fırsat maliyetleriyle beraber yıllık alacağı 60.000 TL’ye ulaşabilir ve aynı zamanda parasını nakit alarak borcu tahsil edememe riskinden kurtulmuş olur.
Mülk sahibinin aktif çalışan bir iş insanı olduğunu düşünelim. Bugün koyduğu sermayeyi yaklaşık 1 yıl içinde %45 değerlendirebiliyor olsun. Eğer kiracı bu kişiye 50.000 TL nakit teklif etseydi tabiki mülk sahibinin kabul etmesi mantıklı olacaktı. Ancak gelin alt sınırı hesaplamaya çalışalım. Kiracı adayımız yıllık kirası 60.000 TL olan mülke, 45.000 TL teklif etsin. Yukarıdaki hesaptan kiracı zaten şuanda kendisi için fazlasıyla karlı bir teklif yaptığı ortada. Peki az önceki hesapta 50.000 TL bile kurtarmazken şimdiki durum nasıl olacak.
İş insanı 45.000 TL’yi yıl sonunda yaklaşık 63.000 TL yapabiliyor. Yani 60.000 TL yerine 63.000 kazanarak karını 3.000TL arttırabiliyor. Teklif ilk bakışta iki taraf içinde çok karlı gözüküyor. Ancak iş insanı mülkünü bu teklifle kiralamak yerine başka teklifler almak için 1 ay daha beklemeye karar veriyor. Eğer kiralamış olsaydı 1 ay içinde elde edeceği yaklaşık 1.500 TL + 3750 TL(45.000TL/12 ay) gelirden vazgeçiyor. 1 ay sonunda yeni bir kiracı yıllık 52500 TL teklif ediyor. Bu durumda iş insanı sermayeyi değerlendirerek 1 yılda yaklaşık 73.350 TL para kazanıyor. 1 ay beklediği için kaybettiği 5.250 TL çıkarıldığında toplam 68.100 TL yapıyor. Yani 1 ay beklemesine ve bu sürede kardan zarar etmesine rağmen çok daha karlı olmuş oluyor.
Bu tarz teklif hazırlarken veya incelerken sitemizdeki mevduat faizi veya yüzde üzerinden gelir hesaplama araçlarından faydalanabilirsiniz. Teklif verirken karşı tarafın fırsat maliyetindense kendi fırsat maliyetinize göre teklif hazırlamanız en doğrusu olacaktır. Bu durumda kirayı yıllık peşin vermek bizce MANTIKLI olabilir.